پرلیت در صنعت کشاورزی

بشر امروز همواره در پی یافتن راه­ حل هایی برای بهبود کیفیت زندگی و بالا بردن سطح رفاه خود و جامعه می ­باشد. ارتقاء صنایع ­غذایی و کشاورزی از مظاهر عمدۀ پیشرفت و بالا­ بردن سطح کیفی زندگی انسانهاست. بکارگیری پرلیت جهش ­های شگرفی در صنعت کشاورزی پدید آورده و خواهد آورد.

 پرلیت در ترکیب خود، دارای 2 الی 6 درصد آب می­ باشد. طبیعی است که ضمن گرما دادن به این ماده و تبخیر آب موجود، حجم ثانوی بین 4 الی20 برابر حجم اولیه افزایش می ­یابد و شکل فیزیکی دوایر متحدالمرکز با منافذ بسیار زیاد ایجاد می ­گردد که موجب سبک شدن پرلیت می ­شود. لازم به ذکر است که این عمل، رنگ پرلیت را هم از خاکستری یا سیاه شیشه ­ای به سفید برفی یا سفید خاکستری تبدیل می ­کند. پس پرلیت منبسط شده ماده ­ای است سبک، متخلخل، با ph خنثی که قادر به جذب و نگهداری آب می ­باشد. در حضور پرلیت مشکل تجمع 2co در خاک نیز تا حدود زیادی مرتفع می ­شود. همچنین ریشه­ ها و اندام­ های زمینی گیاه با سهولت بیشتری در خاک قادر به ­حرکت هستند. از لحاظ بهداشتی، با یک محیط استریل روبرو هستیم، یعنی عاری از میکرو ارگانیسم­ های بیماری زا و جالب تر آنکه پرلیت دارای خواص علف­ کش نیز می ­باشد. بدلیل معدنی بودن این ماده و در نتیجه مشابهت در ترکیب شیمیایی به خاک، هیچگونه اختلالی در ساختمان خاک ایجاد نخواهد کرد. پرلیت باعث تسریع در رشد و سبزینه کردن گیاه نیز می ­شود. در ساختمان خود دارای مواد غنی ­ساز از جمله آهن ــ سدیم ــ کلسیم و کانی های نادر دیگر می ­باشد. افزایش قابلیت جذب رطوبت و حفظ نگهداری آن و نزدیک ­کردن خاک به شرایط خنثی و کاهش فاصلۀ ذرات از اثرات پرلیت در خاک های ماسه ­ای می باشد.

پرلیت در خاکهای رسی منجر به موارد زیر می شود:

1ـ ایجاد منفذ جهت زهکشی و تبادلات گازی در خاک

2ـ کاهش ترک خوردگی در خاک

3ـ جلوگیری از تراکم و در نتیجه بهبود توزیع وانتشار ریشه در خاک و نهایتاً بهبود رشد و نمو گیاه

 بکارگیری پرلیت برای اصلاح خاک بیشتر در زمین­ های گل کاری، باغبانی، زمین­ های سلوفاته، کشت­ های دیم و زمین هایی با بافت سنگین مورد مصرف قرار می­ گیرد و به بهترین شکل و تواماً مشکل فیزیکی و شیمیایی خاک را حل می­ نماید و نسبت به کود­های شیمیایی کاملا مقرون به صرفه خواهد بود.

کاربرد پرلیت در کشت هیدروپونیک    

می ­دانیم که در جاهایی که فاقد خاک کشاورزی می ­باشد، شیوه ­ای از کشت بنام هیدروپونیک که لغتی یونانی است و به معنی کشت در آب می­ باشد مرسوم است. در این شیوه نیاز به تهیه آب حاوی مواد مغذی داریم. به این منظور می ­توان از پشم سنگ یا پرلیت سود برد. البته پرلیت در این خصوص بهتر عمل می ­کند و نمونه عملی آن روی کشت گوجه فرنگی نشان داده که در استفاده از پرلیت میزان محصول 7 درصد بیشتر از حالتی است که از پشم سنگ استفاده شده و این دقیقاً به این علت است که توانایی پرلیت در حفظ و نگهداری آب و مواد غذایی چشمگیر است. لازم به ذکر است پرلیت در هر بار کشت هیدروپونیک مجدداً  قابل استفاده می ­باشد و فقط ممکن است که برای استفاده مجدد، نیاز به استریزاسیون داشته باشد. همچنین پرلیت می­ تواند به عنوان یک Carrier یا ناقل برای کود­های شیمیایی، علف ­کشها وآفت­ کشها بکار رود. اضافه کردن پرلیت به خاک به دلیل قدرت بالای جذب و نگهداری آب مزایای مهمی دارد، چرا که سبب می ­گردد تا از تبخیر جلوگیری شود و آب به مدت طولانی در خاک باقی بماند. مرطوب بودن خاک موجب می­ گردد تا نیاز به آب کمتر باشد و بدین ترتیب از شسته ­­شدن مواد غذایی جلوگیری شود، از طرفی وجود خلل ­و­ فرج فراوان در پرلیت همراه با خاک، تبادل هوا در بین منافذ خاک ­دانه ­ها را فزونی بخشیده، ریشه گیاهان به­ سهولت در خاک رشد می­ نمایند.

از جمله خصوصیات مهم پرلیت در مصارف کشاورزی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- دارا بودن خاصیت اسیدیته خنثی و عدم اختلال در رشد طبیعی گیاه، عدم ایجاد تغییر ناگهانی در دمای خاک، استریل بودن از نظر بهداشتی و جلوگیری از اثرات منفی گیاهان هرز و حشرات موذی، دارا بودن ترکیبی مشابه ترکیب شیمیایی مواد تشکیل دهنده خاک و عدم ایجاد اختلال در ساختمان خاک.

2- رشد و تکثیر گیاهان: اختلاط مناسب و مطلوب پرلیت با کودهای شیمیایی و خاک ­رس عامل مهمی در رشد و تکثیرگیاهان می ­باشد. این مخلوط تهیه شده، زه­کشی بسیار عالی در خاک به وجودآورده و رطوبت را در خود حفظ می ­کند و از ضیف شدن ریشه و از بین رفتن آن در هنگام قلمه زدن یا کاشتن جلوگیری می ­کند. مخلوط مزبور به­ عنوان عامل رشدگیاهان گلدانی نیز مورد استفاده قرارمی ­گیرد واز پرلیت مخلوط نشده در ته گلدانها جهت زهکشی خوب، استفاده می ­شود.

3- اصلاح خاک و چمن: خاک های کشاورزی و باغبانی اغلب یا به صورت ماسه­ ای هستند و یا به­ صورت رس، که خاک های ماسه ­ای به دلیل فاصله دار بودن دانه ­ها، تمایل به حفظ رطوبت و شرایط خنثی درآن­ها کم است، درحالی که در خاک های رسی هوا به سختی جابه­ جا شده و زه­ کشی نیز در آن به سختی صورت می­ گیرد، هرچندکه خاصیت تراکم پذیری در آنها بهتر است. اضافه نمودن پرلیت در هر دو نوع این خاک ها باعث تعدیل شرایط و بهبود وضعیت خاک می­ شود.

4- رشد و پروش بذر: در این مورد اغلب از پرلیت­ های دانه ­ریز استفاده می ­شود. از ویژگی ­های بارز پرلیت منبسط که در این نوع کاربری مفید هستند عبارتند از: توانایی نگهداری و حفظ رطوبت در میزان ثابت، خاصیت عایق، توانایی آن در انعکاس نورخورشید به خاطر رنگ سفید که منجر به دمای یکنواخت در اطراف بذرهای در حال رشد می ­شود. در بذرکاری از مخلوط پرلیت با مواد آلی یا مخلوط پرلیت، مواد آلی و خاک استفاده می ­شود.

پرلیت در زمینهایی با بافت سنگین و نفوذپذیری کم، خاک را مساعد نموده و نفوذپذیری را افزایش داده و حرکت ریشه­ ها و اکسیژن در خاک را به راحتی انجام داده و با ورود کانی­ های موجود در پرلیت خاک را غنی و تقویت می­ نماید. در ضمن به ­دلیل عایق بودن می­ توان در فصل سرما با تکنولوژی خاصی محصولات مورد نیاز را تولید و در اختیار مردم قرار داد و در کشت جنگل های دست­ کاشت، بسیار مفید قرار می­ گیرد. ترکیباتی که فاقد پرلیت می­ باشند، قدرت آب ­دهی آنها ناچیز بوده و اکسیژن را پس می ­دهند که این امر باعث مسدود شدن تارهای کشنده ریشه و در نهایت خفگی گیاه در اثر کمبود اکسیژن می­ گردد. لذا پرلیت به دلیل دارا بودن حفرات ریز هوا قادر است آب و اکسیژن مورد نیاز را به سهولت در اختیار ریشه قرار دهد.